Από το βιβλίο: Ιω. Δημητρούκα, Θουκ. Ιωάννου, Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία, Β΄ Γυμνασίου, ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».

 

Διδακτικές ενότητες Ώρες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου (330-717)
Ι. Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 2 ώρες
1.Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Μέτρα του Κωνσταντίνου Α΄ για την ανόρθωση του κράτους
  • Ίδρυση και φυσιογνωμία της Κωνσταντινούπολης
  • Η θρησκευτική πολιτική του Κωνσταντίνου

 

Προτεινόμενη Δραστηριότητα

–    Ερώτηση 2 του βιβλίου.
ΙΙ. ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
1. Ο Ιουστινιανός και το έργο του

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Η πολιτική του Ιουστινιανού
  • Εσωτερική πολιτική
  • Εξωτερική πολιτική
  • Κτίσματα και Αγία Σοφία

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–  Ερωτήσεις 1 και 2 του βιβλίου.

–  Συζήτηση για τη σημασία της κωδικοποίησης του ρωμαϊκού δικαίου.

 2 ώρες
2. Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του (610-717): Εσωτερική μεταρρύθμιση και αγώνας επιβίωσης.

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Το Βυζάντιο σε κρίση
  • Η αντεπίθεση του Ηρακλείου
  • Ο θεσμός των Θεμάτων
  • Ο εξελληνισμός του κράτους

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Ερώτηση 4 του βιβλίου.

 2 ώρες
 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΛΑΟΙ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΓΥΡΟ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Ι. Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

1.  Οι Σλάβοι και η σχέση τους με το Βυζάντιο

2.  Οι Βούλγαροι και η σχέση τους με το Βυζάντιο

Συνοπτική παρουσίαση των ενοτήτων

 1 ώρα
 

ΙΙ. Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΣΛΑΜ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

1.  Η εξάπλωση των Αράβων

2.  Το εμπόριο και ο πολιτισµός του Ισλάµ

Διδασκαλία των ενοτήτων με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Ίδρυση και αρχές του Ισλάμ
  • Η επέκταση των Αράβων-παράγοντες και συνέπειες
  • Το εμπόριο των Αράβων
  • Γράμματα και τέχνες
  • Επίδραση του αραβικού πολιτισμού στην Ευρώπη

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–        Κατάρτιση πίνακα στον οποίο να παρουσιάζεται ανά τομέα η συμβολή των Αράβων στον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
2 ώρες
 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΚΜΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (717-1025)
Ι. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ

1. Η διαμόρφωση της μεσαιωνικής ελληνικής βυζαντινής αυτοκρατορίας

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Απόκρουση του αραβικού κινδύνου
  • Διοικητικά και οικονομικά μέτρα
  • Ανάκαμψη της οικονομίας

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–  Ερωτήσεις 4 και 5 του βιβλίου.

-Παιχνίδι ρόλων: Αναπαραστήστε έναν υποθετικό διάλογο ανάμεσα σε δύο υπηκόους του Βυζαντίου την εποχή εφαρμογής των «κακώσεων» του Νικηφόρου Α΄. Ο ένας θεωρεί τα μέτρα του αυτοκράτορα δυσβάσταχτα και άδικα, ενώ ο άλλος τα υπερασπίζεται θεωρώντας τα αναγκαία. Τι πιστεύετε ότι θα έλεγε ο καθένας από τους δύο;

 1 ώρα
2. Η μεταβατική εποχή: Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Ορισμός, πρωτεργάτες και παράγοντες
  • Φάσεις και λήξη της εικονομαχίας
  • Συνέπειες
 2 ώρες
Προτεινόμενη δραστηριότητα

–   Παιχνίδι ρόλων: Επιχειρηµατολογία υπέρ και κατά της λατρείας των εικόνων, με αξιοποίηση των επιχειρημάτων των πηγών του βιβλίου.
3. Η βασιλεία του Μιχαήλ Γ΄ και η αυγή της Νέας Εποχής

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Ίδρυση της Σχολής της Μαγναύρας
  • Ενδιαφέρον για τους κλασικούς
  • Αραβικοί πόλεμοι και επική ποίηση

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Ερώτηση 5 του βιβλίου.

 1 ώρα
4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Η πορεία εκχριστιανισμού των Μοραβών και η σημασία της
  • Ο εκχριστιανισμός των Βουλγάρων

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–  Ερωτήσεις 2 και 3 του βιβλίου.

 1 ώρα
 

6. Η ίδρυση, η εξέλιξη και ο εκχριστιανισμός του Ρωσικού Κράτους Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Η διαμόρφωση του έθνους των Ρώσων
  • Η ηγεμονία του Κιέβου  και οι αποτυχημένες επιθέσεις κατά της Κωνσταντινούπολης
  • Εκχριστιανισμός των Ρώσων
  

1 ώρα
Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Με βάση τις πληροφορίες της ενότητας για τις σχέσεις Βυζαντίου-Ρώσων, αλλά και τα αποτελέσματα του εκχριστιανισμού των Ρώσων στις σχέσεις των δύο λαών, προσπαθήστε να μαντέψετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα της Άννας στη διάρκεια του ταξιδιού της στη Χερσώνα για να παντρευτεί τον Βλαδίμηρο και γράψτε τη σχετική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο.
5. Η Βυζαντινή εποποιία. Επικοί αγώνες και επέκταση της Αυτοκρατορίας Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Αγώνες με τους Άραβες Αγώνες με τους Βούλγαρους
  • Οικονομικές συνέπειες των πολέμων

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–  Δημιουργία χρονογραμμής με τις κυριότερες νίκες των Βυζαντινών.

–  Ερωτήσεις 1 και 2 του βιβλίου.

7. Σχέσεις Βυζαντίου-Δύσης. Αγώνες για τη διατήρηση των ιταλικών κτήσεων

Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας

 1 ώρα
ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

1.  Οι εξελίξεις στην οικονομία και την κοινωνία

2.    Η νομοθεσία της Μακεδονικής δυναστείας και η σύγκρουσή της με τους «δυνατούς»

Διδασκαλία με έμφαση στα εξής σημεία:

  • Οι κοινωνικές τάξεις της υπαίθρου (ορισμοί)
  • Η ανάπτυξη των πόλεων και τα αστικά κοινωνικά στρώματα Νόμοι και αγώνας κατά των δυνατών

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–     Παιχνίδι ρόλων: Ένας Βυζαντινός αγρότης απευθύνεται στον αυτοκράτορα, παρουσιάζοντας τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και ζητώντας την προστασία της πολιτείας.

 1 ώρα
 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ: ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ (1025-1453)
Ι. Η ΕΞΑΣΘΕΝΙΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΣΗ

1. Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αιώνα (1025-1081)

 2 ώρες
Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας

2. Οι Κομνηνοί και η μερική αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Οι εξωτερικοί εχθροί του Βυζαντίου
  • Ο θεσμός της Πρόνοιας και οι συνέπειές του Εξωτερικές επιτυχίες (απλή αναφορά)
  • Η νίκη των Σελτζούκων στο Μυριοκέφαλο και οι συνέπειές της

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Ερώτηση 3 του βιβλίου.
3. Η ενετική οικονομική διείσδυση και το Σχίσμα των Εκκλησιών

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Εμπορικά προνόμια στους Βενετούς και οι συνέπειες για την αυτοκρατορία
  • Το Σχίσμα των δύο Εκκλησιών

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–     Ερωτήσεις 1 και 3 του βιβλίου.

–     Παιχνίδι ρόλων: δύο ομάδες μαθητών και μαθητριών αναλαμβάνουν τους ρόλους εκπροσώπων των δύο Εκκλησιών και υποστηρίζουν το σκεπτικό και τις ενέργειες των Εκκλησιών τους, που οδήγησαν στο Σχίσμα.

 2 ώρες
ΙΙ. ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

1. Οι σταυροφορίες και η πρώτη άλωση της Πόλης

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Ορισμός και παράγοντες διαμόρφωσης
 2 ώρες
Προτεινόμενη δραστηριότητα

– Ένας χωρικός από τη Δύση εξηγεί σε συγχωριανό του τους λόγους για τους οποίους θα συμμετάσχει σε μία Σταυροφορία.
2. Η περίοδος της Λατινοκρατίας και τα ελληνικά κράτη

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Τα λατινικά κράτη
  • Τα ελληνικά κράτη
  • Νέα ιδεολογία και ανάκτηση της Πόλης

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–     Αναζητήστε και παρουσιάστε κατάλοιπα της λατινικής παρουσίας (κάστρα, τοπωνύμια κ.ά.) στην περιοχή σας.

 2 ώρες
ΙΙΙ. ΑΝΑΣΥΣΤΑΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΤΑΓΗ ΣΤΟΥΣ ΟΘΩΜΑΝΟΥΣ

1. Εξάπλωση των Τούρκων και τελευταίες προσπάθειες για ανάσχεσή τους

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Οι Οθωμανοί και οι κατακτήσεις τους Προσπάθειες ανάσχεσης των Οθωμανών

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–  Ερώτηση 1 του βιβλίου.

–  Παιχνίδι ρόλων: Αφού χωριστείτε σε δύο ομάδες, αναπαραστήστε την επιχειρηματολογία υπέρ και κατά της ευρωπαϊκής βοήθειας και παρουσίας στην Πόλη τις παραμονές της Άλωσης.

 1 ώρα
2. Η άλωση της Πόλης

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Πολιορκία και άλωση της Πόλη Οι συνέπειες
  • Η βυζαντινή πνευματική κληρονομιά
 2 ώρες
Προτεινόμενη δραστηριότητα

– Μελετώντας το παρακάτω υλικό, καταγράψτε και συζητήστε τα συμπεράσματά σας για τις αντιλήψεις και τα συναισθήματα, που απηχούν έργα της λαϊκής παράδοσης για την Άλωση. («Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Θρήνοι, θρύλοι, παραδόσεις», Μαθησιακό Αντικείμενο, Φωτόδεντρο: http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/8801)

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ: Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
1. Η καθημερινή ζωή στο Βυζάντιο

4. Εικαστικές Τέχνες και Μουσική

Συνοπτική παρουσίαση των ενοτήτων

 2 ώρες

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ: Η ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
Ι. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ

(5ος-10ος αι.)

2. Ο Καρλομάγνος και η εποχή του

Ανάκληση γνώσεων για τη μεγάλη μετανάστευση των λαών και τα κράτη στη Δυτική Ευρώπη.

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Η αυτοκρατορία του Καρλομάγνου και η οργάνωσή της
  • Η διαίρεσή της με τη Συνθήκη του Βερντέν
 2 ώρες
Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Ερώτηση 1 του βιβλίου.

3. Η φεουδαρχία στη Δυτική Ευρώπη Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ: Η ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (15ος-18ος αι.)
Ι. ΟΙ ΑΝΑΚΑΤΑΤΑΞΕΙΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

1. Οι Ανακαλύψεις

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Τα κίνητρα και οι προϋποθέσεις
  • Τα εξερευνητικά ταξίδια
  • Η τύχη των προκολομβιανών πολιτισμών
  • Συνέπειες των ανακαλύψεων

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–      Συζήτηση για τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων απέναντι στους γηγενείς κατοίκους της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής.

 2 ώρες
2. Αναγέννηση και Ανθρωπισμός

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Το νόημα του όρου Αναγέννηση (ορισμός)
  • Μια νέα εικόνα του κόσμου
  • Ο Ανθρωπισμός (ορισμός)
  • Ο οικουμενικός άνθρωπος (ορισμός)
  • Η συμβολή των Ελλήνων λογίων
  • Η γέννηση του τυπωμένου βιβλίου και η διάδοση της Αναγέννησης (απλή αναφορά)
  

2 ώρες
Προτεινόμενες δραστηριότητες

–   Με βάση (δύο ή περισσότερα) επιλεγμένα έργα ζωγραφικής από τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση, προσπαθήσετε να εντοπίσετε τις μεταξύ τους διαφορές και να τις συνδέσετε με την αντίληψη του κόσμου που χαρακτηρίζει την κάθε περίοδο.

Για σχετικό υλικό, βλ.:

Κόμβος για την ιστορία της τέχνης http://arthistoryresources.net/ARTHLinks.html

–   Με βάση τα στοιχεία της ενότητας, προσπαθήστε να φανταστείτε πώς βλέπει τον εαυτό του και τον κόσμο ο άνθρωπος της Αναγέννησης.
3. Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση

Διδασκαλία της ενότητας με έμφαση στα ακόλουθα σημεία:

  • Η κρίση στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι «ανθρωπιστές»
  • Η προτεσταντική μεταρρύθμιση (ορισμός, κύριος εκφραστής)
  • Οι αντιδράσεις της ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
  • Η Ευρώπη μετά τη μεταρρύθμιση (απλή αναφορά με χάρτη)

Προτεινόμενη δραστηριότητα

–  Ερώτηση 1 του σχολικού βιβλίου.

 2 ώρες
4. Πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις από τον 15ο ως τον 18ο αιώνα

Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να αντιληφθούν τα ακόλουθα σημεία:

  • Δημογραφική εξέλιξη της Ευρώπης
  • Ανάπτυξη εμπορίου και βιοτεχνίας, αρχές βιομηχανικής επανάστασης
  • Κοινωνικές τάξεις
  • Εθνικά κράτη και πολιτεύματα κατά τα μέσα του 18ου αι.

Προτεινόμενες δραστηριότητες

–   Να αναγνωρίσετε και να συζητήσετε τις αντιλήψεις για την άσκηση της εξουσίας που εκφράζουν ο Ι. Μποσυέ και ο Τζον Λοκ στις πηγές του σχολικού βιβλίου.

–   Να τεκμηριώσετε γιατί ο νόμος περί Προσωπικής Ασφάλειας («Habeas corpus», 1679) και η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων («Bill of Rights», 1689) (σχολικού βιβλίου) αποτελούν ορόσημα στην ιστορία της εξέλιξης των πολιτικών αντιλήψεων.

 2 ώρες
ΙΙ. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΒΕΝΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Συνοπτική παρουσίαση της ενότητας, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες να αντιληφθούν τα ακόλουθα σημεία:

 2 ώρες
  • Συνθήκες κατάκτησης Βενετών και Οθωμανών
  • Ρόλος της Εκκλησίας
  • Θεσμός των κοινοτήτων Φαναριώτες
  • Αρματολοί και κλέφτες
  • Οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές από το 17ο αι.
  • Παροικίες
  • Παιδεία και Νεοελληνικός Διαφωτισμός

Προτεινόμενη δραστηριότητα:

–  Συγκεντρώστε τους όρους(πληθυσμιακές ομάδες, θεσμοί, αξιώματα,

δραστηριότητες, παράγοντες φθοράς, κ.ά.) που αφορούν τον Ελληνισμό κατά την οθωμανική περίοδο.
Σύνολο 42 ώρες

 

 Πίσω